Thức ăn và cách ăn tốt cho sức khỏe

Người ta thường dễ Mọi người có thể phát hiện giá trị thức ăn của dinh dưỡng đối với cơ thể, song ít ai để có thể ý rằng nhằm mục đích là thực hiện tốt chức năng nuôi dưỡng ấy, đồ ăn cần phải được tiêu hóa bởi cả một hệ thống phức hợp bao gồm miệng, răng lưỡi, thực quản, dạ dày, ruột, gan, mật... Và một loạt động tác như nhai nuốt, co bóp, thanh lọc và hấp thu... Quá trình tiêu hóa ấy tốt hay không, không chỉ tùy thuộc thức ăn mà còn phụ thuộc rất nhiều vào cách ăn.

Người xưa từng lưu ý “bệnh tòng khẩu nhập”. Việc lựa chọn thực phẩm sao cho phù hợp với từng người hoặc nhóm người, giới tính, lứa tuổi, tính chất nghề nghiệp,... Là rất quan trọng nhằm mục đích là giữ gìn sức khỏe, phòng ngừa bệnh tật. Bên cạnh đó ăn thế nào cho đúng cách là điều kiện chủ yếu nhằm mục đích là đồ ăn được chuyển hóa và hấp thu cao nhất. Làm được điều này không một số tăng cường được sức khỏe mà còn chống lãng phí, một mục tiêu rất có ý nghĩa đang đặt ra cho vấn đề an ninh lương thực trên thế giới hiện nay. Người viết bài này đã tần suất cao chứng kiến cảnh các bà mẹ trẻ “toát mồ hôi, sôi nước mắt” ép con nhỏ ăn cơm trong khi đứa bé vì nguyên nhân gì đó nhất quyết không chịu ăn. Người mẹ rất mực thương con nhưng thiếu hiểu biết kia đâu có hay rằng có khả năng con mình có một vài bất ổn thầm kín trong cơ thể, và tuân thủ theo linh năng, không chịu dung nạp dưỡng chất trong lúc đó. Khi được khuyên là không nên cho con tiếp tục ăn, bà mẹ sẽ viện dẫn lý do sợ con mình bị đói, đâu biết rằng bản năng sinh tồn sẽ không bao giờ dể đứa trẻ bị đói, ngoại trừ hoàn cảnh không có dinh dưỡng dài ngày. Cách ép ăn kia rõ ràng là không hợp lý, thậm chí có hại. Chúng ta biết rằng dưỡng chất chỉ tiêu hóa tốt trong trạng thái tâm sinh lý hoàn toàn thoải mái. Chẳng phải ông bà đã nói “Trời đánh, tránh bữa ăn” đó sao!

Trong nhiều năm hành nghề y, tôi thấy có nhiều người tuy ăn uống rất sang trọng, tốn kém mà vẫn suy thực phẩm gầy ốm. Ngược lại một số người ăn uống đơn giản nhưng sức khỏe rất tốt. Tìm hiểu kỹ, mới biết hai hệ quả này đều do việc chọn lựa thức ăn và phương pháp ăn uống hợp lý hay không.

Đây là cả một câu chuyện dài, trong phạm vi bài viết này, chỉ xin nêu một vài phương cách ăn uống hợp lý đã dược những nhà y học tổng kết và không quá khó thực hiện.

1.Nhai kỹ no lâu.

Một kinh nghiệm lâu đời, khẳng định “ăn kỹ” hay “nhai kỹ” là rất quan trọng, nhưng không ít người chưa chú ý. Việc nghiền nát thật nhuyễn dinh dưỡng này gánh vác hầu hết nhọc nhằn cho bao tử và ruột. Men amylaza trong nước bọt biến tinh bột thành đường và được hấp thu ngay khi vào ruột non. Trong phương pháp thực dưỡng của giáo sư Oshawa người Nhật, nhai kĩ được xem như một yếu tố hàng đầu nhằm mục đích là chữa bệnh. Theo phương pháp này một miếng cơm phải được nhai thành hồ loãng mới nuốt. Thánh Gandhi, một người có sức khỏe rất tốt nhờ nhai kĩ đã có câu nói được truyền tụng: “Hãy uống những thức ăn và ăn những thức uống”. Nhai kĩ làm tiết xuất nhiều nước bọt, được những y sư gọi là “cam lồ” có tác dụng thấm nhuần tạng phủ, nuôi dưỡng da thịt tươi mát, hồng hào, tránh tình trạng ô nhiễm nội môi do đồ ăn đọng lâu trong đường tiêu hóa lên men thối, tránh nguy cơ loét dạ dày do axít phải tiết ra nhiều nhằm mục đích là tiêu hóa thịt ứ đọng. Bên cạnh đó, kích thích tố Parotin tiết ra từ mang tai nhờ nhai kĩ có đủ thời gian ngấm qua hệ bạch huyết vào máu, kích thích chuyển hóa tế bào làm trẻ lại cơ thể, đồng thời tăng hệ miễn dịch. Nếu nhai dối, Parotin sẽ theo dưỡng chất xuống dạ dày và bị dịch vị hủy hoại. Ngoài ra động tác nhai còn được xem như là bài tập thể dục cho răng, hàm, mặt, tạo điều kiện khí huyết tuần hoàn não, kích thích thần kinh giao cảm, một số tuyến nội tiết, sự co giãn các mạch máu tăng cường tư duy cũng như hoạt động tiêu hóa và giảm nhịp độ căng thẳng tâm trí. Cuối cùng, nhờ nhai kĩ, chúng ta hấp thu tối đa một vài chất bổ dưỡng có trong thực phẩm, mà không cần ăn quá nhiều. Thập niên 1990, một nhà y học người Pháp tên là Fletcher đã viết một công trình tổng kết việc trị bệnh do nhai kĩ mà ông đã nhiều năm thực nghiệm. Từ đó, trong y học xuất hiện một thuật ngữ “Fletcher hóa” thức ăn.

2. Tránh tình trạng “tay làm hàm nhai”

Nhiều người có thói quen không tốt là vừa ăn vừa làm việc hoặc đọc sách báo hay xem tivi, đâu có biết rằng thói quen đó gây trở ngại rất nhiều trong việc hấp thu dưỡng chất vì hệ thống thần kinh bị phân hai không tập trung vào một việc duy nhất. Tình trạng “bắt cá hai tay” này là một lý do làm thức ăn không được hấp thu trọn vẹn, gây thừa đọng trong ống tiêu hóa, sinh ra một số biểu hiện mệt mỏi, đầy hơi, nổi u nhọt, khát nước... Ngoài ra không nên vừa ăn vừa nói chuyện nhiều quá.

3. Không ăn khi có tâm trạng tiêu cực.

Khi chúng ta nóng giận, buồn rầu, lo sợ, v.v... Thì cơ thể xảy ra hàng loạt một số phản ứng ở một số hệ nội tiết, tuần hoàn... Từ đó tác hại đến hệ tiêu hóa. Ẳn vào thời điểm này rất bất lợi do quá trình tiêu hóa và hấp thu không sẵn sàng. Có lẽ nhờ linh năng ngầm mách bảo, trong thực tế cũng ít có ai buồn nuốt cơm khi thân tâm họ đang lâm vào những trạng thái căng thẳng nêu trên. Thậm chí các nhà dưỡng sinh còn khuyên chúng ta không nên ăn khi chưa thấy đói (dù đến bữa), vì đói là dấu hiệu rõ ràng là cơ thể đã sẵn sàng để có thể ăn.

Một điều thú vị là những phương pháp ăn uống nêu trên đã từng được Đức Phật, một nhà văn hóa kiệt xuất của nhân loại cùng một số môn đồ đã nâng lên thành một nghệ thuật từ xưa. Đó là “thiền ăn”, “thiền trà” mà nội dung chính chỉ là ý thức rất rõ từng động tác nhai nuốt... Và dứt điểm không phân tâm vào bất cứ một việc gì khác. Cần nói thêm rằng, trước khi ăn, một vài tu sĩ còn khởi niệm 5 điều quán tưởng như lòng biết ơn thực phẩm và có số người đã công phu lao tác, nguyện sống lương thiện và xứng dáng với thức ăn họ nhận và cuối cùng là cầu nguyện cho mọi người đều no đủ. Đó quả là một cách ăn khoa học và có ý nghĩa nhân văn sâu sắc.